Bolani odatdagi emas boshqa aralashma bilan shunchaki ovqatlantirish mumkin emas. Bunday harakat noxush oqibatlarga olib kelishi mumkin: ovqat hazm qilishning buzilishi, terida toshmalar, go’dakning bezovtalanishi. Yangi ovqatga o’tishda rioya qilish kerak bo’lgan qoidalar mavjud. Siz ularni faqat oxirgi chora sifatida buzishingiz mumkin: bolada boshqa ovqat bo’lmasa va avvalgi aralashma allergik reaksiyaga sabab bo’lsa. Ba`zi sabablarga ko’ra ona bolaning ratsionini o’zgartirishi kerak bo’lgan standart holatlar haqida gaplashamiz.
Bolani ko’krak suti bilan boqishdan aralashmaga qanday o’tkazish kerak?
Ko’krak suti bilan oziqlantirish aralashmaga o’tish qisman bo’lishi mumkin-yani aralashma ona sutini to’ldiradi – bu oziqlantirish usuli aralash oziqlantirish deb ataladi – yoki ko’krak suti bilan oziqlantirish sun`iy oziqlantirish bilan almashtirilganda to’liq oziqlantirish sifatida bo’lishi mumkin.
Bolaga ko’krak suti o’rniga aralashmani to’liq miqdorda berish faqat ko’krak suti yo’qligida va boshqa bo’lmasligidagina joizdir. Bunday vaziyatda qorin bilan bog’liq muammolar ikkinchi planga o’tadi: bolani ochlikdan qutqarish kerak. Boshqa hollarda, yangi ovqat asta-sekin kichik dozalardan boshlab kiritilishi kerak.
Faqatgina shifokor, agar u bolaning jismoniy rivojlanishida orqada qolayotganini aniqlasa, ya`ni aynan ko’krak suti yetishmasligi tufayli o’sishi va vazni kamligini aniqlasa, aralash oziqlantirishni tavsiya qilishi mumkin. Onaning yoki buvining go’dak to’yib ovqatlanmasligi haqidagi shubhalari yetarli emas. Go’dakning yaxshi uxlashi va xotirjam bo’lishiga umid qilib, ko’krak suti bilan oziqlantirishni “har ehtimolga qarshi” aralashma bilan to’ldirishning hojati yo’q. Ochlik bola yig’lashining yagona va eng keng tarqalgan sababi emas.
Agar ko’krak sutining yetishmasligi isbotlangan bo’lsa, unda pediatr qaysi aralashmaning bolangizga mos kelishini tavsiya qiladi va chaqaloq ko’krak sutiga qo’shimcha ravishda oladigan bolalar aralashmasining kunlik hajmini hisoblab chiqadi. Har bir oziqlantirishda ona avval bolani ikkala ko’kragiga qo’yishi kerak va shundan keyingina aralashmani berishi kerak. Agar ko’krak suti bilan oziqlantirishni to’liq tiklashga umid bo’lsa, unda aralashmani qoshiq bilan yedirish arziydi. Ammo qo’shimcha ovqat miqdori yetarlicha katta bo’lsa, siz shishani berishingiz kerak bo’ladi. Shu bilan birga, undagi so’rg’ich kichik teshikli bo’lishi kerak, shunda ovqatlanishning oson usuli bolani ko’krakdan butunlay qaytarmaydi.
Bolani kuniga necha marta aralashma bilan ovqatlantirish va bir martalik qo’shimcha ovqatni qanday hisoblash kerakligini ham shifokor maslahat berishi kerak. Ehtimol, ovqatlanish rejimini tajriba yo’li bilan o’rnatish kerak bo’ladi: bir ovqatlantirishda chaqaloq ko’krak suti bilan oziqlanadi, ikkinchisida qo’shimcha ovqatlanish kerak bo’ladi.
Keling, endi go’dakni aralashmaga to’liq qanday qilib to’g’ri o’tkazish kerakligini aniqlaylik. O’tishni odatdagidek pediatrning maslahati bilan boshlash kerak. U bolaning yoshi va sog’lig’iga qarab aralashmaning turini tavsiya qiladi, chaqaloqning yoshi va vaznini hisobga olgan holda aralashmaning kunlik va bir martalik hajmi qanday bo’lishini aytib beradi.
Masalan, Nutrilak Premium 2 aralashmasi 6 oylikdan boshlab sog’lom bolalar uchun mo’ljallangan.
Shifokor qanday aralashmani buyurmasin, unga o’tish silliq bo’lishi kerak - bir yarim-ikki hafta ichida. Va bola qanchalik yosh bo’lsa, bu oraliq shunchalik uzoq bo’lishi kerak. Misol uchun, agar ona rejalashtirilgan operatsiya uchun kasalxonaga yotishni rejalashtirsa va ko’krak suti bilan oziqlantirishga mos kelmaydigan dori-darmonlarni qabul qilish kerakligini bilsa, u 2-3 hafta oldin aralashmani kiritishni boshlashi mumkin: avval aralash ovqatlantirishga o’tish, keyin ovqatlanishning bir qismini aralashma bilan to’liq almashtirish va shundan keyingina ko’krak suti bilan oziqlantirishdan voz kechish.
Agar aralash oziqlantirishga o’tayotganda, ehtiyotkorlik bilan shishadan foydalanish tavsiya etilsa, aralashmaga to’liq o'tishda, aksincha, avval ona sutini sog’ib, keyin chaqaloqni shishadan boqishingiz mumkin. Bu uning yangi ovqatlanish usuliga moslashishini osonlashtiradi.
Shuni hisobga olingki, sun`iy oziqlantirishga to’liq o’tish bilan ovqatlanish jadvali o’zgaradi. Aralashma 3-3,5 soatlik interval bilan va taxminan 6 soatlik tungi uyqu tanaffusi bilan oziqlantiriladi, chunki kichik organizmga ona sutiga qaraganda uni hazm qilish uchun ko’proq vaqt kerak bo’ladi.
Boshqa aralashmaga o’tkazish sxemasi
Agar aralashmani o’zgartirish zarurati chaqaloq boshqa yosh bosqichiga o’tganda yoki unga maxsus ovqatlanish kerak bo’lganda tug’ilsa-bu ham asta-sekin bajarilishi kerak.
Bolani boshqa aralashmaga o’tkazish uchun turli xil sxemalar mavjud, ammo ularning barchasi umumiy tavsiyaga ega: yangi aralashmaga o’tish kichik hajmdan boshlanadi - 10 ml yoki 2 choy qoshiq - kunning birinchi yarmida. Bu chaqaloq organizmining yangi mahsulotga mumkin bo’lgan istalmagan reaksiyalarini kuzatish uchun kerak.
Keyin yangi aralashmaning hajmi va u bilan oziqlantirish soni, masalan, quyidagi tarzda oshiriladi:
Yangi aralashmaga silliq o’tish
• ikkinchi kuni 3 ta oziqlantirishda 10 ml yangi aralashma qo’shiladi,
• uchinchi kuni - 3 ta oziqlantirishda 20 ml,
• to’rtinchi kuni - 5 ta oziqlantirishda 50 ml,
• beshinchi kuni - 4 ta oziqlantirishda 100 ml,
• oltinchi kuni 5 ta oziqlantirishda 150 ml va yettinchi kuni-5-6 ta oziqlantirishda 180 ml.
Qulaylik uchun siz o’zingiz uchun bunday jadvalni chop etishingiz yoki chizishingiz va unda chaqaloq yangi aralashmaga qanday munosabatda bo’lishini belgilashingiz mumkin. Agar qiyinchiliklar yuzaga kelsa, ular qancha miqdorda yangi ovqatlanishda boshlaganini kuzatish, shuningdek, muammoni shifokorga aniq tushuntirish osonroq bo’ladi.
| Kunlar | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bir kunda aralashmaning hajmi (ml) | 10 | 10 | 20 | 50 | 100 | 150 | 180 |
| Yangi aralashma bilan oziqlantirish soni | 1 | 3 | 3 | 5 | 4 | 4-5 | 5-6 |
Eski va yangi aralashma har doim turli shishalarda suyultiriladi. Pediatrlarning oziqlantirish paytida suyultirilgandan keyin eski va yangi aralashmani aralashtirishda fikrlari bir-biridan farq qiladi. Ba`zilar ovqatni aralashtirish mumkin emas, eskisi bilan oziqlantirishdan oldin yangi aralashmani alohida shishada berish kerak, deb hisoblashadi. Boshqalar suyultirilgandan keyin ikkala aralashmani bitta shishada aralashtirishga ruxsat berishadi, lekin agar ular bitta standart lineyka ishlab chiqaruvchisi aralashmasi bo’lsagina. Suyultirilgandan so’ng, bitta ishlab chiqaruvchining standart va antireflyuks aralashmasini bitta shishada aralashtirish ham mumkin. Boshqa maxsus aralashmalar bilan tavakkal qilmaslik yaxshiroqdir.
Bir shishada standart aralashmalarni gidrolizatga asoslangan aralashmalar bilan aralashtirish qat`iyan mumkin emas, masalan, comfort klassi, gipoallergen, aminokislota va boshqa dorivor aralashmalar.
Yangi aralashmaga o’tishdagi xatolar
- Yangi aralashmaga keskin o’tish. Agar yangi ovqatlanish sizning kichkintoyingiz uchun juda mos bo’lsa ham, tayyorgarliksiz organizm tushunmay qolishi mumkin. Asta-sekin kiritish bolaning ovqat hazm qilish tizimini boshqa ovqatga o’zgartirishga va kelajakda uni muammosiz qabul qilishga imkon beradi.
- Boshqa aralashmaga asossiz o’tish. Agar biz sog’liqni saqlash bilan bog’liq bo’lmagan sabablarga ko’ra aralashmani tez – tez o’zgartirsak – masalan, qimmatroq, arzonroq, mashhurroq - chaqaloqning ovqat hazm qilish jarayoni doimo stress ostida ishlaydi. Yangi aralashmani bola eskisi kabi yaxshi qabul qilishiga kafolat yo’q. Yangi mahsulotdan kutilgan foyda o’rniga yangi muammolarga duch kelish mumkin.
- Boshqa ishlab chiqaruvchidan keyingi yosh bosqichi aralashmasiga o’tkazish. Turli yoshdagilar uchun bir xil lineykadagi aralashmalarning formulalari bolaning ozuqa moddalariga bo’lgan ehtiyojini hisobga olgan holda tuziladi, shuning uchun ularning tarkibi har xil b’'ladi. Biroq, bitta ishlab chiqaruvchining aralashmalaridagi tarkibiy qismlar turli brendlar mahsulotlariga qaraganda ancha kam farq qiladi, ya`ni go’dak uchun yangi aralashmaga o’tish osonroq bo’ladi.
- Agar bolada ovqat hazm qilishda yengil buzilishlar bo’lsa, darhol yangi aralashmadan voz kechish. Moslashuv davrida go’dakda vaqtinchalik buzilishlar rivojlanishi mumkin, masalan, sanchiqlar ko’payishi, qabziyat yoki diareya paydo bo’lishi mumkin. Bu haqda shifokorga xabar berish kerak. Biroq, yangi aralashmani bekor qilishga shoshilishning hojati yo’q. Agar bu ko’rinishlar chaqaloqning umumiy holatiga jiddiy ta`sir qilmasa, alomatlar ikki-uch kundan keyin yo’qoladimi yoki yo’qmi - kuzatish kerak. Bu davrda aralashmaning hajmini oshirmaslik kerak, ehtimol porsiya juda katta bo’lib chiqdi va chaqaloqning hali yetilmagan hazm qilish tizimi unga tayyor emas edi.
Qachon aralashmani o’zgartirish ma`qul emas
Bolani yangi aralashmaga o’tkazish uchun kichkintoy butunlay sog’lom va xotirjam bo'lgan vaqtni tanlash kerak. Har qanday stressli vaziyat kichik organizmning yangi ovqatni muvaffaqiyatli o’zlashtirishiga to’sqinlik qilishi mumkin. Bola uchun bunday stresslar:
- Kasallik. Organizmga yangi ovqatga ko’nikish uchun emas, viruslar yoki bakteriyalarga qarshi kurashish uchun kuchga muhtoj.
- Sayohat. Noodatiy muhitda chaqaloq sarosimada, hayajonli va injiq bo’lishi mumkin. Bunday sharoitda ovqatni o’zgartirish faqat stressni oshiradi.
- Tish chiqishi. Bu davrda organizm zaiflashadi va himoyasiz bo’ladi, shuning uchun yangi ovqat istalmagan oqibatlarga olib kelishi xavfi ham ortadi.
- Profilaktik emlashdan oldin va keyin. Organizm o’z kuchining katta qismini immunitetni rivojlantirishga ishlatadi, qolgani esa yangi aralashmani hazm qilish uchun yetarli bo’lmasligi mumkin.
Xulosa chiqaramiz:
To’liq o’tish yoki qo’shimcha oziqlantirishni joriy etishdan qat`i nazar, bolani ko’krak suti bilan oziqlantirishdan aralashmaga asta-sekin o’tkazish kerak.
Bundan tashqari, boshqa aralashmaga o’tish uchun chaqaloq qanchalik kichik bo’lsa, shuncha ko’p vaqt talab etiladi. Aralashmani o’zgartirishda, pediatr bilan maslahatlashish talab etiladi.
Bir vaqtning o’zida yangi aralashmaga o’tish mumkin emas. Ovqat hazm qilishning birinchi yengil buzilishlarida vahimaga tushish yoki aralashmani keraksiz ravishda o’zgartirishning hojati yo’q. Keyingi yosh bosqichining aralashmasiga o’tishda, avvalgidek bir xil ishlab chiqaruvchining mahsulotini tanlang.
Aralashmani har qanday stressli vaziyatlarda: kasallik paytida, tish chiqish paytida, sayohat paytida, emlashdan oldin va keyin o’zgartirish maqsadga muvofiq emas.
4,6
