Іш қатудың бала денсаулығына әсері
Іш қату – балаларда жиі кездесетін үлкен мәселелердің бірі. Бұл жағдай баланың ас қорыту жүйесіне әсер етеді де, көңіл-күйін төмендетеді және жалпы денсаулығына кері ықпалын тигізуі мүмкін. Егер іш қату күннен күнге ұзаққа созылса, ол ішектің жұмысына кері әсер етеді және ас қорыту жүйесінде қосымша мәселелерді тудыруы мүмкін.
Балалардағы іш қатудың себептері
Тамақтану ерекшеліктері
Талшық пен сұйықтықтың жеткіліксіздігі
Балаларда іш қатудың ең көп тараған себептерінің бірі – дұрыс тамақтанбау. Көкөністер мен жемістер сияқты талшыққа бай тағамдарды аз тұтыну іш қатуға себеп болуы мүмкін. Сонымен қатар, су мөлшері жеткіліксіз болған жағдайда, нәжістің қатты және құрғақ болуына әсер етеді.
Қантты тағамдар мен өңделген өнімдерді көп тұтыну
Көптеген балалар тәттілерді жақсы көреді, бірақ қант пен өңделген өнімдерді көп жеу ішек жұмысын баяулатады. Сондықтан балаға табиғи тағамдарды көбірек беру керек. Сонымен қатар, балаға майлы тағамдарды көп беруге болмайды. Сонымен қатар, майлы тағамдардың құрамында калория көп болғандықтан, олар артық салмақтың жиналуына әкеп соғады, бұл өз кезегінде қант диабеті деген немесе басқа да ауруларға әкелуі мүмкін. Яғни, қазіргі таңда кішкентай балаларда асқазанның ауыруы жиі кездеседі.
Физикалық белсенділіктің аздығы
Қозғалыссыз өмір салты ішек бұлшықеттерінің әлсіреуіне және асқазан-ішек жолдарының жұмысының бұзылуына алып келеді. Бұл жағдай балада іш қату, құрсақтың ауыруы және жалпы әлсіздік туғызуы мүмкін, себебі ішек жұмысы дұрыс жұмыс істемейді.
Қозғалыссыз өмір салты
Аз қозғалыс ішек бұлшықеттерінің белсенділігін төмендетіп, ас қорытудың баяулауына әкеледі. Экран алдында көп уақыт өткізу балалардың денсаулығына теріс әсер етіп, іш қату мен басқа да асқазан-ішек ауруларына қазіргі таңда ең көп кездесетін себеп болуы мүмкін.
Ұзақ отыру кезеңдері (мысалы, экран алдында)
Көбіне ұзақ уақыт бойы отыру баланың іш қатуына әсер етеді, әсіресе ол күніне аз су ішсе және жеткілікті мөлшерде қимылдамаса.
Психологиялық факторлар
Стресс және мазасыздық
Балалардың іш қатуы кейде психологиялық себептерге байланысты да пайда болады. Кейбір балалар бейтаныс ортада немесе мектепте дәретке барудан қорқады. Бұл жағдайда ішектің қозғалысы баяулап, іш қату пайда болуы мүмкін.
Туалетке барудан қорқу немесе ыңғайсыздық сезіну
Балаға ыңғайсыз немесе қорқынышты жағдайлар дәретке баруды қиындатады. Мұндай кезде іш қатудың алдын алу үшін балаға ыңғайлы жағдай жасау аса маңызды.
Денсаулық мәселелері
Ағзадағы ауытқулар мен аурулар
Кейбір аурулар мен медициналық жағдайлар да іш қатудың пайда болуына әсер етеді. Қалқанша безінің жеткіліксіз жұмыс істеуі, ішек аурулары немесе жүйке жүйесінің бұзылыстары баланың іш қатуына себеп болуы мүмкін.
Дәрі-дәрмектің жанама әсерлері
Кейбір дәрілер баланың ас қорыту жүйесіне әсер етіп, іш қатуға алып келеді. Егер балаңызға жаңа дәрі берсеңіз және содан кейін іш қату пайда болса, міндетті түрде дәрігерге қаралу керек.
Іш қатудың белгілері
Дәретке шығудың сиреуі
Дәретке шығудың сиреуі баланың асқазан-ішек жолдарында мәселе туындатады, бұл іш қатуға алып келеді. Іш қату балада қатты ауырсыну мен дискомфортты тудырады, сондықтан ол жиі ашуланып, жылап жатады. Қалыпты дәретке шығу тәртібі бұзылғанда, асқазан-ішек жүйесі дұрыс жұмыс істемейді, бұл басқа да денсаулық мәселелеріне әкеп соғуы мүмкін.
Құрсақтың ауыруы және ісінуі
Құрсақтың ауыруы және ісінуі баланың асқазан-ішек жүйесінде газдардың жиналуынан немесе іш қатудан туындауы мүмкін. Бұл жағдай балада күшті ауырсыну тудырып, оның тынышсыздығына және ұйқысының бұзылуына себеп болады.
Қатты немесе құрғақ нәжіс
Қатты немесе құрғақ нәжіс іш қатудың айқын белгісі болып табылады, өйткені ішек жүйесі нәжісті жеткілікті мөлшерде шығара алмайды. Мұндай жағдай баланың ішінің ауыруына және дәретке шығу кезінде қиындықтарға әкеледі.
Баланың мазасыздануы және көңіл-күйінің өзгеруі
Баланың мазасыздануы және көңіл-күйінің өзгеруі оның ішіндегі ауырсынудан немесе дискомфорттан туындауы мүмкін. Мұндай күйзеліс баланың тынышсыз болуына, жиі жылауына және тамақтанудан бас тартуына себеп болуы ықтимал.
Баланың іш қатуын жеңілдетудің тиімді әдістері
Тамақтануды түзету
Талшыққа бай тағамдар (жеміс, көкөніс, дәнді дақылдар)
Іш қатудың алдын алу үшін балаға дұрыс тамақ беру жөн. Баланың рационына жемістер, көкөністер мен дәнді дақылдарды қосып, ішек жұмысын жақсартуға болады. Мұндай жағдайда құрамындағы пробиотиктер, лютеин және табиғи сүт майы, пайдалы бактериялардың арқасында ас қорыту жүйесін жақсартылатын құрғақ қышқыл сүті қоспалары сияқты өнімдер өте пайдалы көмек бола алады. Қышқыл сүті қоспалары нәжісті қалыпқа келтіреді және ішек микрофлорасының тепе-теңдігін қалпына келтіреді. Бұл қоспалар асқазанға ауыртпалық түсірмей, табиғи әрі жұмсақ әсер етеді, күнделікті тамақтануға жарамды.
Сұйықтықты жеткілікті мөлшерде қабылдау
Баланың іш қатуын болдырмау үшін суға көп көңіл бөлу керек, өйткені су ішек қозғалысын жақсартады. Егер балада су жеткілікті мөлшерде болмаса, бұл іш қату мәселелерін тудыруы мүмкін. Әрбір жастағы баланың ағзасында күніне жеткілікті мөлшерде судың болмауы өте қауіпті. Бұл нәжістің қатуына және сыртқа шығу кезінде қиындықтарға әкелуі мүмкін. Жалпы ереже бойынша: 1 - 3 жас аралығындағы балаларға күніне шамамен 1 -1,3 литр су қажет, 4-8 жас аралығындағы балаларға 1,3-1,7 литр су ұсынылады, 9-13 жас аралығындағы балаларға 1,7-2 литр су керек. Бұл мөлшердің ішінде басқа сұйықтықтар (сүт, шырын, сорпа) да есепке алынады. Балаңызға таңертең бір рет міндетті түрде су беріңіз, өйткені бұл ағзаны ылғалдандырып, ас қорытуды жақсартады.
Физикалық белсенділікті арттыру
' Күнделікті жаттығулар мен белсенді ойындар
Күнделікті жаттығулар мен белсенді ойындар баланың асқазан-ішек жүйесінің дұрыс жұмыс істеуіне көмектеседі. Физикалық белсенділік ішек бұлшықеттерінің жұмысын жақсартып, іш қатуды алдын алады. Сонымен қатар, белсенді ойындар балаға қуаныш сыйлап, жалпы денсаулығын нығайтады.
Жаяу серуендеудің пайдасы
Жаяу серуендеу баланың асқазан-ішек жүйесінің белсенділігін арттырып, ішектің жұмысын жақсартады. Таза ауада серуендеу қан айналымын жақсартып, баланың көңіл-күйін көтереді, сонымен қатар іштің қатуының алдын алады. Бұл баланың денсаулығына пайдалы әсер етіп, іштің ауырсынуын азайтады.
Режим мен тәртіп
Дәретке баруға арналған тұрақты уақыт
Дәретке баруға арналған тұрақты уақыт баланың ішек жүйесінің қалыпты жұмыс істеуіне көмектеседі және іш қатуды болдырмайды. Бұл әдет балаға дұрыс тәртіп орнатып, оның асқазан-ішек жүйесіне пайдалы әсер етеді.
Балаға ыңғайлы орта жасау
Балаға ыңғайлы орта жасау оның ішкі жай-күйіне оң әсер етеді, өйткені ол қорқып немесе алаңдамай дәретке бара алады. Ыңғайлы орта балалардың психологиялық тұрғыдан да тыныш болуына, соның нәтижесінде іштің ауыруы мен қатуының алдын алуға септігін тигізеді.
Массаж және ішті жылыту әдістері
Ішке арналған жұмсақ массаж
Ішке арналған жұмсақ массаж баланың ішіндегі ауырсынуды жеңілдетуге көмектеседі, себебі ол ішек қозғалысын жақсартып, газдардың шығуына ықпал етеді. Мұндай массаж балада жеңілдік сезімін тудырып, оны тыныштандырады.
Ішті жылытуға арналған компресстер
Ішті жылытуға арналған компресстер баланың ішіндегі ауырсынуды жеңілдетіп, бұлшықеттерді босаңсытады. Жылыту терінің астындағы қан айналымын жақсартып, іштің ауырсынуын және газдың жиналуын азайтады.
Дәрі-дәрмектер
Дәрігердің кеңесімен қолданылатын іш жүргізетін дәрілер
Дәрігердің кеңесімен қолданылатын іш жүргізетін дәрілер іш қатуды емдеуге арналған тиімді құралдар болып табылады. Олар ішек жұмысын жандандырып, нәжісті жұмсартып, табиғи түрде шығуына көмектеседі. Алайда, бұл дәрілерді тек дәрігердің тағайындауымен қолдану маңызды, себебі дұрыс емес пайдалану асқазан-ішек жүйесін зақымдауы мүмкін. Дәрігердің кеңесімен, егер балада ішек қозғалысының бұзылуы, газдардың жиналуы немесе басқа асқазан-ішек мәселелері болса клизма қолданылуы мүмкін.
Пробиотиктер мен басқа да қосымша құралдар
Пробиотиктер баланың ішек флорасын қалпына келтіріп, асқазан-ішек жүйесінің жұмысын жақсартады. Басқа қосымша құралдар, мысалы, ферменттер мен дәрумендер, ас қорытуды жеңілдетіп, баланың ішінің ауыруын азайтуға көмектеседі.
Қашан дәрігерге қаралу керек?
Іш қатудың ұзаққа созылуы
Іштің ауыруы ұзақ уақытқа созылған жағдайда, дәрігерге жүгіну өте маңызды, себебі бұл асқазан-ішек жүйесінде күрделі мәселе болуы мүмкін. Дәрігер диагноз қойып, қажетті емдеу әдістерін белгілеп, жағдайды бақылауға алады.
Қосымша белгілердің пайда болуы (құсу, қан кету)
Баланың іші ауырғанда құсу немесе қан кету сияқты қосымша белгілер пайда болса, бұл жағдайдың ауыр екенін білдіреді және дереу медициналық көмекке жүгіну қажет. Мұндай белгілер асқазан-ішек жүйесіндегі ауыр бұзылыстардың немесе инфекциялардың белгісі болуы мүмкін.
Балада тұрақты ауырсынудың байқалуы
Егер баланың іші тұрақты ауырса, педиатр немесе балалар гастроэнтерологына жүгіну маңызды, себебі олар баланың асқазан-ішек жүйесінің ерекшеліктерін ескере отырып, дұрыс диагноз қойып, емдеу жоспарын әзірлей алады. Ертерек көмек алу іштің ауыруының себептерін анықтап, қажетті емді уақытында бастауға мүмкіндік береді, бұл болашақта асқынулардың алдын алуға көмектеседі.
4,6
