Emizishda spirtli ichimliklar

Homiladorlik paytida spirtli ichimliklarning zararli ta`siri aniqlangan, ammo laktatsiya davrida spirtli ichimliklarni iste`mol qilishning oqibatlari juda kam o’rganilgan va isbotlangan. Emizish paytida pivo, vino yoki boshqa alkogolli ichimliklarni iste`mol qilish masalasi har bir onaning shaxsiy qaroridir, ammo xavf va oqibatlarni aniq tushunish muhimdir. Maqolada biz ular haqida aytib beramiz.

Ko’pikli mast qiluvchi ichimlik sut ishlab chiqarishni rag’batlantiradi degan kundalik fikr mavjud. Shuning uchun, bir stakan pivo yoki sidr nafaqat zarar qilmaydi, balki onaga va uning chaqalog’iga ham yordam beradi. Biroq, bunday emas, olimlar pivo ishlab chiqarilgan sut hajmini to’rtdan biriga kamaytirishini va muntazam iste`mol qilish bilan “sut fabrikasi”  ishini butunlay to’xtatishini isbotladilar*.

Bu alkogol laktatsiyaning asosiy gormonlaridan biri bo’lgan oksitotsin ta`sirini to’xtatganligi sababli sodir bo’ladi. Shuning uchun spirtli ichimliklarni muntazam iste`mol qilish muvaffaqiyatli laktatsiya bilan mos kelmaydi, u doimiy ravishda kamayadi! Sutning sifati ham jiddiy zarar ko’radi. Bu chaqaloq uchun qanchalik zararli ekanligi haqida esa bir nechta tadqiqotlar aytib beradi.

• Pivoning laktatsiyaga salbiy ta`sir ko’rsatishi yuqorida aytib o’tilgan. Biroq, ushbu afsonadan tashqari, emizish paytida spirtli ichimliklarni iste`mol qilishni oqlashga qaratilgan yana bir nechta umumiy fikrlar mavjud. Biz har biri haqida gapirib beramiz va nima uchun bu ishlamasligini tushuntiramiz. Birinchi afsona: yaxshi uxlash uchun 200 ml vino. Tajribali odamlardan yana bir maslahat: kechqurungi emizishdan yarim soat oldin bir oz vino ichish. Bunday sut bolani tinchlantiradi va u tun bo’yi qattiq uxlaydi. Biroq, bu fikr ham noto’g’ri. Amerikalik tadqiqotchilarning fikriga ko’ra, hatto oz miqdordagi spirtli ichimliklar bolani faqat qisqa vaqtga uyquchanlikka olib keladi, uyqusi esa bezovta, yuzaki, chuqur fazalardan mahrum bo’ladi**. Yaxshi dam olmasdan va asab tizimini tiklamasdan, bola injiq va asabiy bo’lib uyg’onadi.

• Ikkinchi afsona: emizishda alkogolsiz pivo va vino zarar qilmaydi. Yomon xabar: “alkogolsiz” ichimliklar tarkibida ham etanol mavjud. Albatta, u yerda juda oz (taxminan 0,5 %), ammo ba`zi markalarda “alkogolsiz” ichimliklarning kuchi ikki darajaga yetadi***. Albatta, bu kichik foiz va ba`zi onalar uchun bunday ahamiyatsiz alkogol dozasi ona sutiga yetib bormaydi. Ammo barchasi organizmning individual xususiyatlariga bog’liq. Chaqaloq spirtli ichimliklarning eng kichik dozalarini ham iste`mol qilishi esa to'laqonli, sog’lom shaxsni tarbiyalashning unchalik yaxshi usuli emas.

• Uchinchi afsona: spirtli ichimliklar kayfiyatni yaxshilaydi. Faqatgina yosh onada tug’ruqdan keyingi depressiya boshlanmagan bo’lsa. Ayollarda muntazam ravishda oz miqdordagi vino yoki kokteyllarni iste`mol qilish tug’ruqdan keyingi depressiyani kuchaytirishi mumkin. Shu bilan birga, tug’ruqdan keyingi depressiya - 25% hollarda yuzaga keladigan eng jiddiy muammo bo’lib****, bizning jamiyatimiz e`tiborga olmaslikka odatlangan. Tug’ruqdan keyingi depressiyaning birinchi alomatlaridayoq (bu, aytmoqchi, hisob bo’yicha birinchi farzandidamas, ko’p bolali onada ham bo’lishi mumkin), shoshilinch ravishda psixolog yoki psixiatrning yordamiga murojaat qilish kerak va spirtli ichimliklarni “bo’shashtiruvchi” vosita sifatida iste`mol qilishni rag’batlantirmaslik kerak.

Shunday qilib, isbotlangan faktlar:

• Spirtli ichimliklar laktatsiyani kamaytiradi.
• Ular chaqaloqlarda uyqu va xatti-harakatlarning buzilishiga olib kelishi mumkin.
 

Spirtli ichimliklar diqqatni pasaytiradi. Shunday qilib, agar bolangiz giperaktiv bo’lsa va u o’girilayotgan yoki emaklayotgan bo’lsa, har qanday dozada spirtli ichimliklarni iste`mol qilish onaning xavf-xatarga o’z vaqtida javob berolmasligiga olib kelishi mumkin. Spirtli ichimliklar bolaning holatiga qanday ta`sir qilishi haqida esa yuqorida aytib o’tilgan: bolalar spirtli ichimliklarni o’z ichiga olgan suyuqliklarni umuman iste`mol qilmasliklari kerak.
Bundan tashqari, bir nechta muhim faktlar:

• Ona sutidagi alkogol tarkibi ona qonidagi tarkibi bilan taqqoslanadi. Bolaga kiradigan alkogol miqdori kichik bo’ladi, ona dozasining taxminan 5-6% va nazariy jihatdan jiddiy zarar yetkaza olmaydi. Ammo hayotning birinchi oylarida yangi tug’ilgan chaqaloq spirtli ichimliklarni kattalarga qaraganda 2 baravar kam samarali metabolizatsiya qiladi. Shuning uchun xatti-harakatlarning buzilishi (uyquchanlikdan asabiylashishgacha) mumkin.
• Alkogolli ichimliklarni chiqarib tashlash tezligi o’zgaruvchan qiymatdir, bu bir qator omillarga bog’liq: ayolning yoshi va vazni, almashinuv jarayonlarining xususiyatlari, ichilgan ichimlikning sifati, turi va hajmi. Qoida tariqasida, spirtli ichimliklar konsentratsiyasining eng yuqori darajasi ichimlikni iste`mol qilgandan keyin dastlabki 30-90 daqiqada sodir bo’ladi. Ammo ushbu ko’rsatkich ham, ayolning tanasidan spirtli ichimliklarni chiqarish davri ham juda individual qiymatlardir. Bir stakan kam quvvatli vinoni chiqarib tashlash uchun organizm uch soatgacha vaqt sarflaydi, ammo kuchli ichimliklar uchun 10-12 soat sarflash kerak bo’ladi.
 

Shunday ayollar borki, ular bir-ikki stakan vino ichib, keyin sutni sog’ib tashlash va bir marta emizishni o’tkazib yuborish mumkinligiga va shunda bolaga zarar yetkazishdan qutulish mumkinligiga ishonadilar. Afsuski, bunday emas. Spirtli ichimliklar onaning tanasini tark etadigan vaqt bir necha soat davom etadi, shuning uchun etil spirti yana chaqaloqning ovqatiga kiradi. Bunda suyuqlik hajmining oshirilishi ham yordam bermaydi, afsuski, bu tanada aylanib yuradigan alkogol konsentratsiyasiga ta`sir qilmaydi. Agar chindan ham bir stakan pivo yoki bir stakan vino ichishni xohlasangiz, uni iste`mol qilishdan oldin sutni sog’ib olish, keyin esa chaqaloq uchun sutni isitish yaxshiroqdir. Yangi yil yoki boshqa bayramni “madaniy kod” va shampan vinosi bilan o’tkazishni istaganlar uchun variant. Aytgancha, aynan shampan vinosi karbonat angidrid gazining miqdori yuqori bo’lganligi sababli ona sutiga juda tez kiradi.

Spirtli ichimliklar har doim sutning ta`mini o’zgartiradi, bu ayniqsa quvvati baland spirtli ichimliklarga tegishli, va chaqaloq och bo’lsa ham, ko’krakdan yuz o’girishi mumkin. To’liq xavfsizlik kafolati bilan bolaga ko’krakni qancha vaqtdan keyin berish mumkin? Barcha alkogol organizmdan chiqmaguncha 12 soatdan oldin emas.

• 1 portsiya bilan cheklanish.
• Oldindan yaxshi ovqatlanish.
• Suvsizlanishni oldini olish uchun bir stakan suv bilan ichish.
 

Spirtli ichimliklarni iste`mol qilish - har bir ona individual tarzda hal qiladigan masala. Onalarning spirtli ichimliklarni suiiste`mol qilishidan aziyat chekadigan chaqaloqlar uchun uzoq muddatli oqibatlar hali aniq ma`lum emas va tasodifiy iste`mol esa ehtimol, qisqa muddatli xatti-harakatlar, uyqu yoki ishtahaning buzilishidan tashqari jiddiy zarar yetkaza olmaydi. Shu bilan birga, bolalar ovqatlanishiga bag’ishlangan ishlarning ba`zi mualliflarining ta`kidlashicha, emizish paytida onalar har qanday miqdorda spirtli ichimliklarni iste`mol qilishlari qat`iyan taqiqlanadi*****.

Bolani erta rivojlanishning muhim davrida vino, pivo yoki kuchli alkogolning mumkin bo’lgan toksik ta`siridan himoya qilish uchun ijobiy va salbiy tomonlarini diqqat bilan baholash yaxshiroqdir.
 

* Mennella J., Alcohol’s Effect on Lactation//Alcohol Research & Health 2001; 25(3) p: 230-234.

** Mennella J., Gerrish C., Effects of exposure to alcohol in mother’s milk on infant sleep.//Pediatrics. 1998 May; 101(5)

*** Schnieder C., Thierauf A., Kempf J., Auwater V., Ethanol concentration in breastmilk after the consumption of non-alcoholic beer//Breastfeeding Med 8(3): 291–293, 2013

**** Kathleen Kendall-Tackett, Ph.D., IBCLC Немедикаментозное лечение депрессии у беременных и кормящих женщин

***** О. Афанасьева. Детское питание. Питание ребенка от рождения до 1 года.