Bolalarda laktazaga nisbatan murosasizlik

Laktaza yetishmovchiligi emizikli bolalarda, bolaning hayotining dastlabki yillaridagi ovqat hazm qilish buzilishining eng keng tarqalgan turlaridan biridir. Bu holat organizmning sut shakarini (laktozani) o‘zlashtira olmasligi bilan tavsiflanadi. Yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda laktaza yetishmovchiligi ko‘p hollarda chaqaloqning ovqat hazm qilish trakti yetilmaganligi tufayli yuzaga keladigan tabiiy holat sifatida qaralsa-da, uning belgilari chaqaloqni jiddiy bezovta qilishi va ota-ona uchun ko‘plab qiyinchiliklar keltirib chiqarishi mumkin.

Laktaza yetishmovchiligi tug‘ma (birlamchi) yoki orttirilgan (ikkilamchi) bo‘lishi mumkin. Laktozani hazm qilishning tug‘ma buzilishi odatda irsiy yo‘l bilan o‘tadi va genetik xususiyatlar tufayli rivojlanadi. Bu xususiyatlar sut shakarini parchalashi lozim bo‘lgan laktaza fermentining yo‘qligiga, uning ishlab chiqarilishining kamayishiga yoki ta’sirining to‘liq bo‘lmasligiga olib keladi.

Orttirilgan yoki ikkilamchi laktaza yetishmovchiligi ichak kasalliklari, masalan, ichak infeksiyalari va yallig‘lanish jarayonlari o‘tgandan so‘ng ma’lum vaqt o‘tgach, ichak hujayralarining zararlanishi natijasida yuzaga keladi.

Bolada hayotining dastlabki oylarida o‘tkinchi yoki vaqtinchalik laktaza yetishmovchiligi kuzatilishi mumkin. Bu holat chaqaloqning ferment tizimlari yetilmaganligi tufayli yuzaga keladi. Bunday yetishmovchilikning rivojlanishi chala tug‘ilish, homila davrida kislorod yetishmasligi va boshqa ayrim holatlar bilan bog‘liq bo‘ladi.

Laktaza fermentining yetishmovchilik darajasi uning namoyon bo‘lish xususiyatlarini belgilaydi. Belgilarning kuchli yoki kuchsiz namoyon bo‘lishiga iste’mol qilingan sut qandining miqdori, ichak mikroflorasining holati va bolaning og‘riqqa bo‘lgan individual sezgirligi ham ta’sir ko‘rsatadi.

Laktaza yetishmovchiligi alomatlari odatda chaqaloq hayotining 3-4-haftasida namoyon bo‘ladi, darhol emas. Bu chaqaloqning ovqatlanishida ona suti miqdorining ko‘payishi bilan bog‘liq. Bundan tashqari, emizishning ikkinchi haftasining oxiri va uchinchi haftasining boshiga kelib, ona sutidagi laktoza miqdori og‘iz sutiga nisbatan ortadi. Sun’iy ovqatlantirishda esa laktaza yetishmovchiligi belgilari ertaroq kuzatilishi mumkin.

Yangi tug‘ilgan chaqaloqlar va hayotining dastlabki oylarida bo‘lgan bolalarda laktaza yetishmovchiligining asosiy belgilari quyidagilardan iborat:

• ichak sanchiqlari - ichaklarda to‘lg‘oqsimon og‘riqlar, quldirash va gazlar chiqishining qiyinlashuvi, chaqaloqning bezovtalanishi va yig‘lash xurujlari bilan namoyon bo‘ladi;
• suyuq, ko‘pikli, nordon hidli najas;
• "soxta" qabziyat - suyuq najas massalari mavjud bo‘lsa-da, najasning chiqishi qiyinlashadi.

Bunday belgilar tashxisni aniqlashtirish, ovqatlanishni to‘g‘rilash va zarur hollarda davolash usulini tanlash uchun bolalar shifokoriga murojaat qilishni talab etadi. Vaqtinchalik laktaza yetishmovchiligini aniqlash uchun odatda ota-onalardan batafsil so‘rab, shikoyatlarni baholash va najasning umumiy tahlilini o‘tkazish kifoya qiladi. Birlamchi shakllarda laktaza yetishmovchiligini aniqlashga imkon beradigan maxsus testlar o‘tkazilishi mumkin.

Laktaza yetishmovchiligi bo‘lgan bolalar uchun maxsus sut aralashmasi – Nutrilak Premium Безлактозный ishlab chiqilgan. Unda laktoza o‘rniga boshqa uglevodlar - maltodekstrin va glyukoza qiyomi qo‘llanilgan bo‘lib, bu hazm qilishni yengillashtiradi va laktaza tanqisligi belgilarining kamayishiga olib keladi.

Laktozasiz aralashmani qo‘llashni faqat pediatr ko‘rsatmasi asosida va uning tavsiyalariga binoan boshlash lozim. Tug‘ma laktaza yetishmovchiligida chaqaloqni to‘liq sun’iy ovqatlantirishga o‘tkazish va ko‘krak sutini maxsus aralashma bilan almashtirish tavsiya etilishi mumkin.