Bola karavotdan yiqilib tushdi. Nima qilish kerak?

Tabiat chaqaloqni yiqilishning jiddiy oqibatlaridan himoya qilish uchun g’amxo’rlik qilgan. Bosh suyagining maxsus tuzilishi - suyaklar orasidagi yumshoq tikuvlar va ochiq katta liqildoq - unga nafaqat tug’ilish kanalidan muvaffaqiyatli o’tishga yordam beradi, balki yangi harakatlar ko’nikmalarni o’zlashtirishning muqarrar davridan omon qoladi. Ota-onalarning asab tizimi bunday himoyaga ega emas. Vahima ichida chaqaloq qanchalik azob chekayotganini va unga qanday yordam kerakligini tushunish qiyin. Keling, bunday vaziyatda nima qilish kerakligini tushunishga harakat qilaylik.

Bir oylikda balandlikdan yiqilish odatiy holatdan ko’ra istisno hisoblanadi. Bir oylikda chaqaloq hali qoringa va orqaga o’girilib, umuman bo’shliqdagi o’rnini mustaqil ravishda o’zgartira olmaydi. Qanday vaziyatlarda bola baribir yiqilib tushishi mumkin:

• Agar siz birgalikda uxlashni amaliyot qilsangiz va oziqlantirilgandan so’ng, bola to’shakning chetida uxlab qolsa. Tushda siz ongsiz ravishda aylanishingiz va qo’lingizni qimirlatib bolani itarib yuborishingiz mumkin.

Qanday qilib buni oldini olish mumkin? Har doim chaqaloqni ovqatlantirishdan keyin keyin uni o’rtaga yotqazishni qoida qilib oling - har doim! Siz o’zingizga to’liq ishonsangiz ham va 29 kecha-kunduzda chaqaloqning nafas olish ritmidagi eng kichik o’zgarishlarni his qilsangiz ham, o’ttizinchi kechada siz haddan tashqari holdan toyasiz va hatto baland ovozda yig’lashdan ham uyg’onmasligingiz mumkin. Bunday holatda siz o’zingizni nazorat qila olmaysiz. Yaxshisi buni oldini olib qo’yganingiz afzalroqdir.

•  Agar chaqaloqning boshi divanning, karavotning yoki chekka-cheklovchisiz boshqa sirtning chetiga yaqin joylashgan bo’lsa. Bolaning boshi katta va og’ir. U bilan birga butun tanani osongina og’irlashtirishi va sudrab ketishi mumkin: bola yiqiladi.

Yiqilish ehtimoli yuqori bo’lgan ayniqsa xavfli davr taxminan 3-4 oylikda boshlanadi. Bu vaqtda chaqaloq ag’darilishni o’rganadi, lekin harakat qilish uchun joy bor-yo’qligini hali tushunmaydi. Keyingi noqulay bosqich – bir yoshga yaqinroq. Bola birinchi qadamlarni qo’yadi, divandan yoki karavotdan mustaqil ravishda tushib-chiqishga harakat qiladi. Bu vaqtda yiqilishning oldini olish qiyin. Ota-onalar uchun eng yomoni, bola boshi bilan pastga yiqilganda.
Bu holatda nimalar qilish mutlaqo mumkin emas:
 

• bolani darhol qo'lga olish – agar bola jarohat olgan bo’lsa, ehtiyotsiz harakat unga yanada ko’proq zarar yetkazishi mumkin, bundan tashqari siz uni yanada qo’rqitib yuborasiz;
•  baland ovoz bilan baqirish, hayajoningizni ko’rsatish – vahima bolangizga o’tadi va u og’riqdan yoki qo’rquvdan baqirayotganini tushunish qiyin bo’ladi;
•  bolani tinchlangandan so’ng, uni darhol yotqizib qo’yish: lanjlik va uyquchanlik bezovta qiluvchi belgilaridir, agar bola darhol uxlab qolsa, ularni sezmaysiz;
•  yiqilishdan keyin bolaning odatdagi xatti-harakatlaridagi har qanday og’ishlarga e`tibor bermaslik.
   

Nima qilish kerak?

•  Bolani ehtiyotkorlik bilan qo’lga olib tinchlantiring.
• Uni tekis joyga qo’ying va ko’rib chiqing.
   

Agar bola yiqilgandan keyin quyidagi belgilardan biri yoki bir nechtasi bo’lsa, darhol tez yordam chaqirilishi kerak:

•  bola 90 sm dan yuqori balandlikdan yiqilsa;
• bir necha soniya bo’lsa ham hushidan ketsa;
•  u qusishni boshlasa;
•  burun, quloqlardan rangsiz yoki qon bilan oqindi bo’lsa;
•  tomir tortishishi boshlansa;
•  ko’zlar ostida va quloqlar orqasida to’q ko’k doiralar paydo bo’lsa;
•  chaqaloqning ko’z qorachiqlari xil o’lchamda bo’lsa;
•  bola g’ayrioddiy lanj va uyquchan yoki aksincha juda hayajonlangan va asabiylashgan bo’lsa;
•  uzoq vaqt yig’lasa, tinchlanmansa;
•  nafas olish buzilgan, bola oqarib ketgan, sovuq ter paydo bo'lgan bo’lsa;
• ko’rinadigan shikastlanishlar bor bo’lsa: qon ketish, kuchli shishish, qo’llar yoki oyoqlarning g’ayritabiiy holati.
   

Bolaning qayerdan va nimaning ustiga yiqilganini baholab, jarohat olish ehtimolini o’zingiz taxmin qilishingiz mumkin. Agar past divandan gilamga yoki hatto laminatga, linolyumga yiqilsa - ehtimol bu qo’rqinchli emas, agar stoldan marmar polga yoki plitkalarga bo’lsa – jiddiy oqibatlarni istisno qilish uchun darhol shifokor bilan maslahatlashish yaxshiroqdir.

Qaysi shifokorga murojaat qilish kerak?

Ideal holda, yiqilganidan keyin chaqaloq birinchi navbatda nevrologga ko’rsatilishi kerak. U bolaning umumiy holatini baholaydi va bosh miya jarohatlarini ko’rsatadigan ogohlantiruvchi belgilar mavjudligini aniqlaydi. Neyroxirurg va oftalmologga murojaat qilishingiz kerak bo’lishi mumkin. 
Bosh miya jarohati belgilari darhol emas, balki bir necha soat yoki hatto bir necha kundan keyin paydo bo’lishi mumkin. Ota-onalar ularni mustaqil ravishda payqashlari va xavf darajasini baholashlari qiyin. Agar tez yordam chaqirishni talab qiladigan favqulodda vaziyatlar bo’lmasa, ularni oldini olish uchun siz bolalar tez yordam bo’limiga yoki agar u sizning tumaningizda bo’lmasa, bolalar klinikasiga murojaat qilishingiz kerak. Hech bo’lmaganda bolangizni pediatringizga ko’rsating, agar kerak bo’lsa, u sizga tor mutaxassislarga yo’llanma beradi.